Halloween Costume ideas 2015

Η εκπαίδευση των Ρωμιών της Καππαδοκίας στα νεότερα χρόνια

Του Κοιμίσογλου Συμεών
Αν και η σπουδαιότερη δύναμη ενός λαού είναι η παιδεία του, η διάπλαση των νέων μέσα από την καλλιέργειά της εκπαίδευσης σε σχολεία διακόπηκε για τους Ρωμιούς της Καππαδοκίας μετά την κατάκτησή τους από τους Σελτζούκους και τους Οθωμανούς Τούρκους.
Στα δύσκολα εκείνα χρόνια, οι ταγοί της ορθόδοξης χριστιανικής εκκλησίας, από τον Οικουμενικό Πατριάρχη ως τον απλό μοναχό βοηθούσαν όπου και όπως μπορούσαν το ποίμνιό τους. Οι νάρθηκες των εκκλησιών και τα κελιά των μοναστηριών έγιναν τα σχολεία στα οποία διαποτίζονταν με ιδανικά οι Ρωμιοί. Μάλιστα, στην Καππαδοκία ήταν τόσο μεγάλη η συνεισφορά της εκκλησίας, που αντί του όρου «δάσκαλος» χρησιμοποιούσαν τον όρο «παπάς» και αντί του όρου «μαθητής» τον όρο «παπαδοπαίδι» ή το «παιδί του παπά.
Αιώνες πέρασαν έως ότου η σκοτεινή αμάθεια αρχίσει να φεύγει, αποδιωγμένη από το φως της μορφωτικής αναγέννησης του καππαδοκικού Ελληνισμού.
Το 1773 άνοιξε ελληνικό σχολείο στην Καισάρεια και λίγα χρόνια μετά, το 1792, λειτούργησε εκπαιδευτήριο από το οποίο αποφοίτησαν οι πρώτοι δάσκαλοι, που δίδαξαν στα ελληνορθόδοξα χωριά της περιοχής.


Πολλοί Ρωμιοί Καππαδόκες, παρασυρμένοι, όπως ο προπάτοράς τους Οδυσσέας, από το μαγευτικό τραγούδι των σειρήνων της επιτυχίας, έπαιρναν των ομματιών τους και μετανάστευαν ομαδικά σε μεγάλα αστικά κέντρα. Ήταν δε τόσο μεγάλη αυτή η έλξη, που λίγοι αντιστάθηκαν, με αποτέλεσμα τη σημαντική αραίωση του ζωτικού ανθρώπινου δυναμικού στην ιδιαίτερη η πατρίδα τους.
Στα μέρη της αποδημίας ανέδειξαν το επιχειρηματικό τους δαιμόνιο, πολλοί πλούτισαν και αρκετοί κατέλαβαν ανώτερες κοινωνικές και διοικητικές θέσεις στην κρατική διοίκηση.
Όμως, αν κι έγιναν πλούσιοι νοικοκυραίοι, δε λησμόνησαν τους τόπους της γενέθλιας γης τους, που είχαν βυθιστεί στα σκοτάδια της αμάθειας. Η μέχρι τότε διδασκαλία των νέων από εμψυχωμένους μεν αλλά αγράμματους συνήθως ιερείς, σε εκκλησίες και πρωτόγονα σχολεία, με το Ψαλτήρι και την Οκτώηχο, είχε βέβαια συμβάλει, αναμφίβολα, στη διατήρηση της πίστης και της ανάμνησης της γενιάς τους, μα δεν ήταν η παιδεία που θα έφερνε τη μεγάλη αλλαγή.
Με το Χαττ-ι Χουμαγιούν (Λαμπρή Γραφή) του 1856 και τις μεταρρυθμίσεις του, οι άπιστοι, όπως ονομάζονταν οι χριστιανοί από τους μουσουλμάνους, αναγνωρίζονται πλέον ως ισότιμοι Οθωμανοί, που ανήκουν στο Ρουμ Μιλέτ.
Οι Έλληνες της Καππαδοκίας, δεν άφησαν την ευκαιρία να πάει χαμένη. Πολυμήχανοι, όπως ήταν, εκμεταλλεύτηκαν τα νέα δεδομένα και διακρίθηκαν σε όλους τους τομείς.
Οι ξενιτεμένοι δημιούργησαν στα μέρη της αποδημίας τους συλλόγους και φιλεκπαιδευτικές αδελφότητες, μεριμνώντας, ανυστερόβουλα, για την εκπαίδευση στην ιδιαίτερη πατρίδα τους. Με πλούσιες δωρεές τους χτίζονταν σχολεία, μισθοδοτούνταν, πολλές φορές οι δάσκαλοι, δίδονταν υποτροφίες στους άξιους μαθητές και αγοράζονταν βιβλία.
Στις 6-2-1872 ιδρύθηκε στην Κωνσταντινούπολη η «Καππαδοκική Εκπαιδευτική Αδελφότητα», για τη δημιουργία και συντήρηση σχολείων στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, την εκπαίδευση των απόρων μαθητών και τη βοήθεια προς τα σχολεία που δεν είχαν οικονομικές δυνατότητες.
Την επόμενη χρονιά δημιουργήθηκε η «Πατριαρχική Κεντρική Εκπαιδευτική Επιτροπή», η οποία, με έχοντας αρωγό της τον «Ελληνικό Φιλολογικό Σύλλογο Κωνσταντινουπόλεως, ήταν υπεύθυνη για την επιστασία και εποπτεία της ύλης των προγραμμάτων στα ρωμαίικα σχολεία της Μικρασίας».
Το 1891 Μικρασιάτες Έλληνες, που βρίσκονταν στην Αθήνα, ίδρυσαν το σύλλογο «Ανατολή» για την εξέταση των πνευματικών αναγκών της «παλαιφάτου χώρας» της Μικράς Ασίας, την εισφορά κάθε αρωγής στους Ρωμιούς και την προστασία τους από τη θρησκευτική προπαγάνδα των προτεσταντών. Οι άνθρωποι του συλλόγου «Ανατολή» έστελναν οδηγίες για τη σύνταξη των ωρολογίων προγραμμάτων, έχτιζαν σχολεία και τα λειτουργούσαν προσφέροντας βιβλία, πίνακες, χάρτες και άλλο εποπτικό υλικό. Με ένα πολύ καλά μελετημένο και οργανωμένο σύστημα εκπαίδευαν τα ρωμιόπουλα και, μετά την αποφοίτησή τους, τα έστελναν να διδάξουν σε σχολεία των κοινοτήτων τους.
Για την επίτευξη των σκοπών τους, ίδρυσαν ιεροδιδασκαλείο στο Ζιντζίντερε της Καππαδοκίας, όπου θα εκπαιδεύονταν οι δάσκαλοι και οι ιερείς που θα αναλάμβαναν το μεγάλο χρέος της μετάδοσης της ελληνορθόδοξης παιδείας στη μικρασιάτικη ρωμιοσύνη. Στο εγχείρημα αυτό βοήθησαν ιδιαίτερα οι χορηγίες του μεγάλου ευεργέτη Θεόδωρου Εμμανουήλ Ροδοκανάκη, με τη βοήθειά του οποίου, ιδρύθηκε δημοτικό σχολείο στη Μονή του Τιμίου Προδρόμου του Ζιντζίντερε. Αργότερα λειτούργησε στον ίδιο χώρο γυμνάσιο, καθώς και «Κεντρικόν Παρθεναγωγείον», που εγκαινιάστηκε το 1885. Το 1891 λειτούργησε το «Καππαδοκικόν Ορφανοτροφείον», ενώ χτίστηκε και λαμπρό διδακτήριο, όπου στεγάστηκε η Ιερατική Σχολή. Το 1911 λειτούργησε στο χώρο και Διδασκαλείο των Νηπιαγωγών.
Με όλα τούτα, και την έκδοση τον Ιανουάριο του 1896 του περιοδικού συγγράμματος «Ξενοφάνης», η πνευματική κυψέλη των εκπαιδευτηρίων της Μονής του Τιμίου Προδρόμου στο Ζιντζίντερε της Καππαδοκίας έγινε το φυτώριο των Ρωμιών δασκάλων και κληρικών, που συνέβαλαν τα μέγιστα στο διαφωτισμό των συμπατριωτών τους.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο είχε δώσει εντολή να μην κλείνει κανένα από τα σχολεία που άνοιγαν και, σε συνεργασία με τους κατά τόπους δημογέροντες και προεστούς, έφερε τον πρώτο λόγο στη μορφωτική καλλιέργεια των ορθόδοξων χριστιανών.
Προς τα τέλη του 17ου αιώνα οι Προτεστάντες επέτειναν τις προσπάθειές τους για τον προσηλυτισμό των ορθόδοξων χριστιανικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας. Ο κίνδυνος ήταν μεγάλος. Το μόνο εφόδιο αντίστασης που είχαν ήταν η γνώση της πατρογονικής τους πίστης. Όμως, δεν υπήρχαν βιβλία κατάλληλα για την εκπαίδευσή τους, ιδιαίτερα των τουρκόφωνων Μικρασιατών. Τότε, φωτισμένοι πατριώτες τους επινόησαν τα «Καραμανλίδικα» όπως τα έλεγαν οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης ή τα ρούμτζα-τούρκτσε», δηλαδή τα ελληνοτουρκικά όπως τα αποκαλούσαν οι Ρωμιοί της Καππαδοκίας. Ένα γλωσσικό εύρημα με πολλά στοιχεία της καθομιλουμένης οθωμανικής γλώσσας του 17ου αιώνα και ελληνικές λέξεις, που αναφέρονταν στην εκκλησία, τους αγίους, τη λατρεία, τα ιερά σκεύη, τις εορτές και τα σχολεία. Η γλωσσική αυτή έκφραση ήταν σύμφωνη με τη ρητή κρατική εντολή να μιλούν όλοι οι υπήκοοι την οθωμανική, και γραφόταν με ελληνικά γράμματα, γεγονός που διευκόλυνε τους ελληνικούς ορθόδοξους πληθυσμούς στη γνώση της πατρογονικής τους γραφής και στη διατήρηση των στοιχείων της εκκλησιαστικής και ιστορικής τους συνέχειας.
Με τις «καραμανλίδικες εκδόσεις» πολλοί προφυλάχθηκαν από τον εξισλαμισμό και τη προτεσταντική προπαγάνδα. Σε αυτό βέβαια βοήθησε και η ορθόδοξη εκκλησία με τους μεγάλους πνευματικούς της ταγούς, καθώς θεμέλιο στην πνευματική ανάπτυξη των Ρωμιών της Καππαδοκίας ήταν ο μητροπολίτης Καισαρείας Παΐσιος και συνεχιστές του οι μετέπειτα μητροπολίτες Καισαρείας Κλεόβουλος Ευστάθιος και Αναστασιάδης Ιωάννης.
Τα χρόνια εκείνα, οι Καππαδόκες συνειδητοποίησαν πως η μόρφωση των κοριτσιών ήταν το ίδιο αναγκαία με εκείνη των αγοριών, ίδρυσαν και λειτούργησαν παρθεναγωγεία, από τα οποία αποφοίτησαν σπουδαίες δασκάλες, που έβαλαν κι εκείνες τα λιθαράκια τους στην μορφωτική εξύψωση των συμπατριωτών τους.
Οι Ελληνορθόδοξοι πληθυσμοί ζούσαν χρόνια μεγάλης πνευματικής αναγέννησης. Πολλοί Ρωμιοί της Καππαδοκίας φοίτησαν στο πανεπιστήμιο της ελεύθερης Αθήνας, όπου δίδασκαν και πατριώτες τους καθηγητές, όπως οι από το Ανδρονίκιο καταγόμενοι Παύλος Καρολίδης και Δημήτριος Μαυροφρύδης, οι Σινασίτες Σεραφείμ Ρίζος και Αναστάσιος Αγγελίδης, οι Νεαπολίτες Αρχάγγελος Γαβριήλ και Φίλιππος Αριστόβουλος και ο Αναστάσιος Λεβίδης (Καζαντζόγλου) από τον άγιο Κωνσταντίνο (Έβερεκ).
Περιδιαβαίνοντας τις ελληνορθόδοξες κοινότητες της Καππαδοκίας τα χρόνια πριν από την ανταλλαγή των πληθυσμών παρατηρούμε πως, αν και οι εξελίξεις οδήγησαν την εκπαίδευσή τους σε χειρότερες μέρες, δεν έπαυσαν τον αγώνα τον καλό για μόρφωση των νέων τους.
Έτσι, ερευνώντας τα αρχεία των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων της Καππαδοκίας, παρατηρούμε πως τα σχολεία τους, που ήταν συνήθως τέλεια στην αρχιτεκτονική, λειτουργούσαν ως εξής:


  1. Το 1892 στο Ταυλουσούν υπήρχε τριτάξιο νηπιαγωγείο, τριτάξια δευτεροβάθμια σχολή αρρένων και διτάξιο πρωτοβάθμιο σχολείο αρρένων.
  2. Το 1896 στη Σινασό, που η εκπαίδευση ήταν όχι μόνο δωρεάν αλλά και υποχρεωτική, λειτουργούσαν αστική σχολή και παρθεναγωγείο.
  3. Το 1899 λειτουργούσαν στη μεν Τζαλέλα δημοτική σχολή και παρθεναγωγείο στο δε Ιντζέσου δύο δημοτικά σχολεία, μία Ελληνική Σχολή και ένα Παρθεναγωγείο.
  4. Το 1901 στην πόλη της Νίγδης, κάθε ελληνική συνοικία της είχε δική της αστική σχολή, παρθεναγωγείο και νηπιαγωγείο έως το Δεκέμβριο του 1909, οπότε πυρπολήθηκαν τα εκπαιδευτήριά της από φανατικούς Νεότουρκους.
  5. Ερευνώντας την εκπαίδευση στις κοινότητες των Ρωμιών της Καππαδοκίας του 1905 παρατηρούμε πως στη Μουταλάσκη (Ταλάς) λειτουργούσαν νηπιαγωγείο, σχολείο στοιχειώδους εκπαιδεύσεως αρρένων, σχολείο στοιχειώδους εκπαιδεύσεως και θηλέων και ημιγυμνάσιο.
  6. Στην Κελμίρα νηπιαγωγείο, σχολαρχείο και σχολείο στοιχειώδους εκπαιδεύσεως, ενώ στη βιβλιοθήκη τους υπήρχαν 200 τόμοι σπάνιων βιβλίων.
  7. Στον Ταξιάρχη σχολαρχείο, σχολείο στοιχειώδους εκπαιδεύσεως θηλέων και ημιγυμνάσιο στη Μονή των Ταξιαρχών του χωριού.
  8. Στο Κέσι πρωτοβάθμιο Σχολείο αρρένων και πρωτοβάθμιο Σχολείο θηλέων.
  9. Στο Βέξε δημοτική σχολή και πρωτοβάθμιο σχολείο θηλέων.
  10. Στη Σκοπή πρωτοβάθμια Σχολεία αρρένων και θηλέων.
  11. Στο Καρατζάορεν αρρεναγωγείο.
  12. Στο Προκόπι νηπιαγωγείο, επτατάξια αστική σχολή και εξατάξιο παρθεναγωγείο.
  13. Στα Σίλατα πεντατάξιο αρρεναγωγείο και τετρατάξιο παρθεναγωγείο.
  14. Στη Δήλα διτάξιο αρρεναγωγείο.
  15. Στην Ανακού πεντατάξιο αρρεναγωγείο τετρατάξιο παρθεναγωγείο.
  16. Στο Άκσαράι διτάξιο αρρεναγωγείο.
  17. Στο Σιβριχισάρ τετρατάξιο αρρεναγωγείο.
  18. Στο Ανταβάλ τετρατάξιο αρρεναγωγείο.
  19. Στο Κίτσαγατς διτάξιο αρρεναγωγείο.
  20. Στο Ούλαγατς τετρατάξιο αρρεναγωγείο.
  21. Στην Αξό διτάξιο αρρεναγωγείο.
  22. Στα Λιμνά τετρατάξιο αρρεναγωγείο.
  23. Στα Τύανα εξατάξιο αρρεναγωγείο και τριτάξιο παρθεναγωγείο.
  24. Στο Γούρδουνος τετρατάξιο αρρεναγωγείο και τετρατάξιο παρθεναγωγείο.
  25. Στο Αραβανί τετρατάξιο αρρεναγωγείο και ένα τριτάξιο παρθεναγωγείο.
  26. Στην Τελμησό τετρατάξιο αρρεναγωγείο και τριτάξιο παρθεναγωγείο.
  27. Στο Ιλοσούν τετρατάξιο αρρεναγωγείο.
  28. Στα Μάνταλα τετρατάξιο αρρεναγωγείο.
  29. Στα Σάζαλα τριτάξιο αρρεναγωγείο.
  30. Στον Πόρο πεντατάξιο αρρεναγωγείο και τετρατάξιο παρθεναγωγείο.
  31. Στη Βαρασό σχολείο στοιχειώδους εκπαιδεύσεως.
  32. Στο Έρεγλι τετρατάξιο αρρεναγωγείο και τριτάξιο παρθεναγωγείο.
  33. Στα Μεταλλεία του Ταύρου (Μπουγά Μαντέν) επτατάξια αστική σχολή, παρθεναγωγείο και σχολαρχείο.
  34. Στο Ικόνιο εξατάξιο αρρεναγωγείο και τετρατάξιο παρθεναγωγείο.
  35. Στη Σίλη αρρεναγωγείο και Παρθεναγωγείο.
  36. Φτάνοντας στα χρόνια πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών παρατηρούμε πως στην Καισάρεια λειτουργούσαν νηπιαγωγείο, επτατάξια αστική σχολή, παρθεναγωγείο και δημοτικό σχολείο.
  37. Στο Τσουχούρ Καισαρείας σχολείο στοιχειώδους εκπαιδεύσεως.
  38. Στο Αγυρνάς πρωτοβάθμιο γραμματοδιδασκαλείο.
  39. Στο Έρχιλετ σχολείο στοιχειώδους εκπαιδεύσεως.
  40. Στην Υοσγάτη ελληνική και αστική σχολή, καθώς και παρθεναγωγείο.
  41. Στη Νεάπολη λειτουργούσαν νηπιαγωγείο, παρθεναγωγείο, αρρεναγωγείο και σχολαρχείο. Επίσης οργανώθηκε από τον Φίλιππο Αριστόπουλο, μια από τις καλύτερες βιβλιοθήκες της Μικρασίας.
  42. Στην Αραβισό δύο αρρεναγωγεία και ένα παρθεναγωγείο.
  43. Στα Φλογητά δημοτικό σχολείο.
  44. Στη Μαλακοπή νηπιαγωγείο, αστική σχολή, αρρεναγωγείο, παρθεναγωγείο καθώς και μικρό εργαστήριο κοπτικής – ραπτικής για τα κορίτσια.
  45. Στην Καρβάλη νηπιαγωγείο, εξατάξιο αρρεναγωγείο και τετρατάξιο παρθεναγωγείο.
  46. Στη Σεμέντρα Δημοτική Σχολή.
  47. Στο Μιστί αστική σχολή.
  48. Στον Τροχό ελληνικό διτάξιο αρρεναγωγείο.
  49. Στο Τσαρικλί σχολείο στοιχειώδους εκπαιδεύσεως.
  50. Στο Φερτέκι «ελληνικό σχολείο», αστική σχολή και παρθεναγωγείο.
Στις άλλες κοινότητες η εκπαίδευση ήταν υποτυπώδης.
Σήμερα, στους τόπους των Ρωμιών της Καππαδοκίας, απέμειναν πολλά μνημεία, ως αψευδείς μάρτυρες του ιστορικού τους μεγαλείου.
Καθήκον και υποχρέωσή μας είναι να τιμούμε την ιστορία και τις παραδόσεις τους. Σας ευχαριστώ πολύ.


πηγη- agiotokos-kappadokia.gr
Ετικέτες

MKRdezign

{facebook#YOUR_SOCIAL_PROFILE_URL} {twitter#YOUR_SOCIAL_PROFILE_URL} {google-plus#YOUR_SOCIAL_PROFILE_URL} {pinterest#YOUR_SOCIAL_PROFILE_URL} {youtube#YOUR_SOCIAL_PROFILE_URL} {instagram#YOUR_SOCIAL_PROFILE_URL}

Φόρμα επικοινωνίας

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *

Από το Blogger.
Javascript DisablePlease Enable Javascript To See All Widget